1. Giới thiệu sách

Tác giả là nhà báo, theo dõi cuộc thí nghiệm của vợ chồng nhà sinh vật học muốn khảo sát sự tiến hóa của loài chim sẻ trên một hòn đảo hoang vu.

Thuyết tiến hóa của Darwin mô tả sự tiến hóa của nhiều loài qua thời gian hằng ngàn hằng triêu năm.

Mục đích của tiến hóa là để thích nghi với sự khắc nghiệt của môi trường.

Loài nào không thích nghi được thì ... tuyệt chủng.

Cuộc nghiên cứu kéo dài 22 năm trên đảo hoang. Công việc là theo dõi sự biến dạng của mỏ loài chim sẻ trên đảo qua thời gian ứng với những thay đổi trong môi trường sống.

Cuộc nghiên cứu thật khó khăn gian khổ khi cả gia đình nhà khoa học phải sống biệt lập trên đảo nhiều năm trời.

Cũng cho thấy Nghiên cứu khoa học là khắc nghiệt khách quan khó nhọc thế nào.

Ngoài ra tác giả cũng trình bày một số nghiên cứu khác đã chứng tỏ là tiến hóa có thể xảy ra trong thời gian tương đối ngắn, quan sát trên thực tế sống chứ không phải dùng các hóa thạch cách nhau nhiều ngàn năm để chứng minh.

Đây là một thông tin thú vị: xung quanh ta các loài vẫn tiến hóa từng ngay, để thích ứng với các môi trường luôn luon thay đổi.

2. Đánh giá

Khái niệm tiến hóa xuất phát từ hai cách tiếp cận quan sát: dựa vào cổ sinh vật học đối với những loài đã mất tích và trên những loài đang sống. Thông thường chúng ta vẫn nghĩ rằng tiến hóa và sự hình thành loài trong tự nhiên là một vấn đề lịch sử, vì quá trình tiến hóa dẫn đến loài mới đòi hỏi một thời gian dài hàng nghìn hoặc hàng triệu năm. Vậy liệu sự hình thành loài mới có thể xảy ra trong một thời gian ngắn hơn để con người có thể được chứng kiến không?

Tác phẩm Mỏ chim sẻ đảo của Jonathan Weiner sẽ phản ánh câu chuyện tiến hóa trong thời đại chúng ta. Đây là một cuốn sách đặc biệt có ý nghĩa quan trọng và kịp thời vì hai mục đích. Một là, nó giúp bạn đọc rộng rãi hiểu được cả sự kiện cũng như học thuyết có ảnh hưởng nhất từng được xây dựng để giải thích sự tiến hóa. Hai là, tác phẩm này đưa ra phương pháp bác bỏ một cách khoa học không những các luận điểm của những nhà Sáng tạo luận mà cả những lời phê bình của nhiều nhà lý luận tiến hóa không công nhận sự thành công tương xứng và liên tục của học thuyết Darwin như một mẫu khái niệm hướng dẫn.

Tác giả cho chúng ta thấy vai trò của chọn lọc tự nhiên và chọn lọc giới tính trong nguồn gốc các loài đã được công trình của tập thể Grant làm rõ và cập nhật ra sao. Ông cũng cho thấy tập thể nghiên cứu này phát hiện ra sự xuất hiện một loài mới có thể từ một sự việc rất nhỏ như thế nào, như sự thay đổi đôi chút tiếng hót ở một số ít chim trống do tình trạng môi trường không thuận lợi gây ra, giúp chim trống nổi bật và do đó hấp dẫn hơn đối với chim mái, từ đó sinh ra thế hệ con cháu thích nghi với điều kiện sống mới để dần dần tách khỏi loài cũ.

Xu hướng tiếp cận những loài đang sống giúp chúng ta vừa hiểu được sự tiến hóa ở mức phân tử, vừa biết được các mặt quần thể và sinh thái của động lực tiến hóa.

Câu chuyện tiến hóa đang diễn ra trong thời đại ngày nay mà Jonathan Weiner giới thiệu cũng gợi ra cho chúng ta nhiều suy nghĩ: nếu một loài bị diệt vong do môi trường sống bị phá vỡ, nếu những cá thể của loài mang đột biến có thể phát triển tính chống chịu để tiến hóa theo một hướng bất lợi cho con người thì trách nhiệm của con người đến đâu? Bạn đọc sẽ hiểu vì sao chúng ta phải bảo vệ môi trường và sự cân bằng sinh thái, vì sao chúng ta phải bảo tồn tính đa dạng sinh học và tôn trọng các loài, vì sao không một loại thuốc trừ dịch hại nào có thể tồn tại mãi với thời gian. Tất cả đều bắt nguồn từ sự tiến hóa và phát triển không ngừng, từ khả năng tiềm ẩn ở mọi sinh vật. Đó cũng là thành công của cuốn sách này.